Tomografia Komputerowa

Tomografia Komputerowa dla lekarzy weterynarii

Tomografia komputerowa (TK) jest obecnie szeroko rozpowszechnioną metodą radiologicznego badania ludzi i staje się coraz bardziej popularna w medycynie weterynaryjnej. Tomograf komputerowy składa się z aparatu rentgenowskiego, detektora promieniowania oraz komputera analizującego pochłanianie promieniowania i przekształcającego jego wyniki na obraz o różnych skalach szarości. W trakcie skanu pacjenta uzyskujemy głównie obrazy warstw ułożonych poprzecznie do osi długiej ciała, ale możliwe jest uzyskanie obrazów warstw strzałkowych, czołowych a nawet obraz trójwymiarowy. Większość badań TK dostarcza dodatkowych informacji, jeśli jest wykonywana w połączeniu z dożylnym/dojamowym podaniem środka kontrastującego. Badania CT najlepiej sprawdzają się w przypadku patologii kości, płuc lub w celu określenia marginesu zmiany rozrostowej. Tę technologię często wykorzystuje się do oceny chorób obejmujących drogi nosowe, jamy bębenkowe oraz do oceny przerzutów, obecności mas ścian ciała, urazów głowy lub kręgosłupa, mas zagałkowych i przysadkowych.


Nie ma wątpliwości, że tomografia komputerowa jest lepsza od radiografii w ocenie wielu chorób, ale to radiografia pozostaje podstawową techniką diagnostyczną, ponieważ jest powszechnie dostępna i niedroga. Ponadto pozwala ona na zbadanie danej okolicy przed podjęciem decyzji, czy i jakie droższe badania należy wykonać. Minusami TK są zdecydowanie koszt zakupu aparatu oraz bardzo duża ilość danych przy skanach wysokiej rozdzielczości, co wydłuża proces  przetwarzania obrazu (potrzebny wydajny procesor). Dodatkowo pacjent otrzymuje dawkę promieniowania rentgenowskiego 400x większą niż w klasycznej radiografii. Praca przy tomografii komputerowej wymaga wysokich kwalifikacji i doświadczenia zespołu ludzi. Zazwyczaj wymagana jest sedacja lub znieczulenie ogólne pacjenta. Musimy pamiętać o możliwości wystąpienia niepożądanych reakcji po podaniu środków kontrastujących. Mogą być one łagodne (apatia, wymioty, biegunka, pokrzywka) lub ciężkie (spadek ciśnienia, obrzęk płuc, bezdech, wstrząs, arytmie, zatrzymanie akcji serca).

 

Zalety tomografii komputerowej w weterynarii

Zaletą tomografii komputerowej jest to, że czas trwania całej procedury może wynosić od mniej niż minuty do 20 minut, w zależności od rodzaju badania, wielkości pacjenta i dostępnej technologii. W przeciwieństwie do ultrasonografii, tomografia komputerowa pozwala na ocenę całej klatki piersiowej za pomocą obrazów przekrojowych. Badanie USG zapewnia jedynie ograniczone pole widzenia, a ocena całej klatki piersiowej jest trudna lub niemożliwa. Dodatkowo TK umożliwia ocenę płuc wypełnionych powietrzem, co nie jest możliwe w przypadku ultrasonografii (ze względu na prawie całkowite odbicie dźwięku na granicy tkanka miękka-powietrze). Tomografia komputerowa daje przekrojowe obrazy o większym kontraście niż radiogramy i ma znacznie większą czułość w wykrywaniu guzków płuc i innych patologii. Jest szczególnie przydatna w ocenie chorób przestrzeni opłucnowej, planowaniu chirurgicznym mas klatki piersiowej, ocenie malformacji naczyniowych, ocenie zaawansowania nowotworów i badaniach chorób układu oddechowego, w których wyniki badań radiologicznych są niejednoznaczne. Z powodu artefaktów ruchowych tomografia komputerowa ma niewielką lub żadną przewagę nad radiografią w badaniach chorób serca, chyba że dostępne są aparaty wysokiej klasy. Radiologia często nie docenia złożoności i liczby złamań, szczególnie w obrębie nadgarstka i stępu, gdzie tomografia komputerowa jest znacznie dokładniejsza. TK jest wskazana w przypadku większości schorzeń kręgosłupa i w dużej mierze zastąpiła radiografię w diagnostyce chorób kręgosłupa w medycynie weterynaryjnej. Może być łączona z mielografią w celu dostarczenia informacji o patologii rdzenia kręgowego (obrzęk, zmiany masowe, martwica, bliznowacenie, zanik rdzenia kręgowego) oraz nerwów obwodowych.


Jakość obrazów tomografii komputerowych zależy od parametrów źródła promieniowania, liczby pomiarów, jakości detektorów, metody rekonstrukcji obrazu, rozmiaru siatki obrazu oraz występowania artefaktów. Artefakty mogą powstawać przez ruch badanego obiektu lub echo obiektów (np. przy występowaniu elementów metalowych powstają smugi w obrazie). Lekarz weterynarii musi odpowiednio przygotować pacjenta do badania poprzez wykonanie badania klinicznego, odpowiednich badań (np. morfologia i biochemia krwi) oraz ogólną stabilizację pacjenta. Właściciele powinni dostarczyć odpowiednią dokumentację (historię choroby, wcześniejsze badania, informację o uczuleniach) oraz muszą podpisać zgodę pisemną na znieczulenie i użycie środka kontrastującego. W zależności od wykonywanego badania zalecana jest odpowiedniej długości głodówka pacjenta lub lewatywa. Zadaniem radiologa jest dostosowanie dawki promieniowania do średnicy ciała pacjenta i zastosowanie odpowiedniej osłony poza obszarem skanowania. Przy zastosowaniu odpowiednich procedur i przy wykształconym zespole, badanie CT jest bezpiecznym badaniem, które dostarcza nam informacji niezbędnych do ratowania zdrowia i życia naszych pacjentów.